(Gotrangtri.vn) Việt Nam là nước có truyền thống chế biến rượu nếp ngon nổi tiếng.
Trong số những loại rượu nức tiếng, không thể không nhắc đến rượu Bàu Đá – thức uống được xem là tửu quốc mà bất cứ ai đến nước ta cũng phải thử một lần cái vị thơm ngon đặc trưng của nó.
Rượu Bàu Đá có hương vị gì đặc biệt mà khiến ai chỉ cần thử một lần là nhớ mãi không quên?
Hãy cùng Portfolio bắt đầu chuyến thăm làng nghề Cù Lâm (Bình Định) để tìm câu trả lời ngay bây giờ nhé!
1. Vài nét về rượu Bàu Đá
1.1. Nguồn gốc của rượu Bàu Đá
Rượu Bàu Đá là thức rượu truyền thống được sản xuất từ làng nghề Cù Lâm, tỉnh Bình Định. Tên gọi Bàu Đá xuất phát từ xa xưa, bởi tên của một bàu nước ngày xưa cả làng dùng chung, cũng chính là nguồn nước để chưng cất rượu Bàu Đá.
Bàu nước cổ này ngày nay đã cạn nước, nguồn nước chủ yếu để ủ men, cất rượu bây giờ là từ những mạch nước giếng của làng.
Rượu Bàu Đá làng nghề Cù Lâm dùng để ngâm dược liệu trị bệnh và bồi bổ sức khỏe. (ảnh: internet)
Với sự thơm ngon và nồng độ cao đặc trưng, rượu Bàu Đá Bình Định rất thích hợp để ngâm dược liệu trị bệnh và bồi bổ sức khỏe mà khó có một loại rượu nào thích hợp hơn.
Có thể dùng rượu của làng nghề Cù Lâm để ngâm các sản phẩm sống như: chim bìm bịp, tắc kè, hải mã, rắn, nhung hươu, tay gấu, hà nàm…hay các loại thảo dược như: nhân sâm, nấm linh chi, nấm ngọc cẩu, chuối hột…giúp phát huy tác dụng rất tốt.
1.2. Công dụng của rượu Bàu Đá
Rượu Bàu Đá nổi tiếng là loại rượu có mùi vị thơm ngon đặc trưng, nếu uống điều độ từ 1 đến 2 ly nhỏ mỗi ngày sẽ cảm thấy thoải mái, dễ chịu, trị được các chứng đau lưng, nhức mỏi, tốt cho hệ tiêu hóa, cơ thể khỏe mạnh và cường tráng hơn.
Đặc biệt, rượu Bàu Đá làng nghề Cù Lâm có nồng độ rất cao (từ 50 đến 54 độ) nhưng khi uống vào không hề có cảm giác nhức đầu như các loại rượu thông thường.
Với hương vị và truyền thống lâu đời, rượu Bàu Đá được người dân trong và ngoài nước yêu thích, xem đó như là loại rượu ngon nhất của Việt Nam.
Mỗi khi có dịp đến Bình Định, khách du lịch thường tìm đến làng nghề Cù Lâm để khám phá quy trình sản xuất cũng như chọn mua cho mình vài chế rượu ngon làm quà.
Làng nghề Cù Lâm được công nhận là làng nghề truyền thống tỉnh Bình Định năm 2007. (ảnh: internet)
2. Tìm hiểu về làng nghề Cù Lâm (Bình Định)
2.1. Địa lý
Từ xa xưa, men theo hai bờ sông Kôn của thượng nguồn xuôi về miền hạ, Bình Định đã có nhiều làng rượu ngon nổi tiếng, nhất là các làng Vĩnh Cửu, Vĩnh Phúc, Tiên Thuận, Đồng Hào, Phú Lạc, Phú Mỹ, Vĩnh Lộc, An Vinh (thuộc Tây Sơn) mà dân gian thường gọi là rượu Tây Sơn.
Nhưng nổi tiếng và có lịch sử lâu đời nhất phải kể đến làng nghề Cù Lâm, xã Nhơn Lộc, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định. Nơi khi xưa có một cái bàu (ao, hồ) rộng khoảng 3000 mét có rất nhiều đá nên người dân gọi là Bàu Đá.
Nơi đây hiện nay vẫn đang gìn giữ nghề làm rượu truyền thống, đồng thời phát triển du lịch.
2.2. Lịch sử làng nghề Cù Lâm
Không ai nhớ làng nghề rượu Bàu Đá Cù Lâm, Nhơn Lộc đã hình thành từ khi nào.
Chỉ biết rằng, ngay từ thời nghĩa quân Tây Sơn, người dân đã bắt đầu lấy nước ở Bàu Đá trong làng để nấu rượu và dần trở thành một trong những làng nghề truyền thống chế biến rượu nổi tiếng khắp cả nước.
Người dân trong làng nghề Cù Lâm thường kể lại câu chuyện về một người hành nghề nấu rượu tên là Hương Lễ phiêu bạt về đây, ông là người ở đất Tây Sơn và được thừa hưởng công thức nấu rượu từ thời vua Quang Trung.
Khi về đây sống, ông đã sử dụng nước từ Bàu Đá để nấu rượu và không ngờ rượu nấu bằng nước này có hương vị đặc trưng và thơm ngon lạ lùng mà chưa nơi nào có được. Từ đó, ông đem nghề nấu rượu truyền cho những người trong vùng và hình thành ra một làng nghề nấu rượu.
Làng nghề Cù Lâm phát triển nhanh chóng, rượu Bàu Đá thời ấy được dùng để tiến Vua nên tiếng tăm ngày càng lan rộng.
Ngày nay, tuy làng nghề không còn phát triển tập trung và thịnh vượng như trước, nhưng người dân trong làng vẫn giữ lửa nghề để bảo tồn thương hiệu quốc tửu của rượu Bàu Đá.
3. Quy trình sản xuất rượu Bàu Đá của làng nghề Cù Lâm
3.1. Chuẩn bị nguyên liệu cầu kỳ
Không giống các loại rượu thông thường, quy trình chế biến rượu Bàu Đá ở Cù Lâm cực kỳ công phu và tỉ mỉ, với bàn tay chịu thương chịu khó của người dân nơi đây.
Ngay từ bước chuẩn bị nguyên liệu, chúng ta đã thấy được tâm huyết mà họ đặt vào trong từng mẻ rượu.
Ở làng nghề Cù Lâm, từ việc chọn nguyên liệu sạch là những nông sản của quê nhà (gạo nếp, đậu xanh,…), đến các loại men rượu (không dùng các loại men bột Trung Quốc mà dùng men bánh thủ công), công thức gia truyền (tỉ lệ men và cơm, thời gian nấu,…), cho đến kỹ thuật thực hiện từ ủ khô, trộn nước,… hay sử dụng nồi nấu bằng đồng thay vig nhôm thông thường, nắp đậy phải bằng đất nung, cất rượu bằng ống tre,…Tất cả đều kỹ lưỡng và tỉ mỉ.
Đặc biệt, nguồn nước để nấu rượu Bàu Đá phải lấy từ giếng nước ngầm nhưng phải là giếng đất nung, giếng đá ong chứ không lấy từ giếng bê tông hay xi măng. Yêu cầu này nhằm đảm bảo độ tinh khiết, không nhiễm tạp chất cho rượu làng nghề Cù Lâm.
3.2. Quy trình nấu rượu Bàu Đá
Trước tiên, gạo (hoặc nếp, hoặc đậu xanh – tùy vào loại rượu) được cho vào nồi nấu chín thành cơm, cơm không được nhão hay khô mà phải nở xốp đều hạt. Sau đó đem cơm phơi nắng, để nguội.
Nghệ nhân làng nghề Cù Lâm tiến hành giã các bánh men rượu thật nhuyễn và rây mịn sau đó rải đều trên lớp cơm gạo đã nguội chứa rồi trộn đều.
Tiếp theo, cho tất cả vào vò gốm và đậy lá chuối kín ở trên để ủ liên tiếp 03 ngày 03 đêm (quy trình này gọi là ủ khô). Tiếp tục cho nước được lấy từ giếng có mạch ngầm của Bàu Đá vào ủ tiếp 02 ngày 02 đêm nữa (hoặc nhiều hơn tùy vào thời tiết).
Sau đó nấu liên tiếp 6 tiếng đồng hồ mới cho ra một mẻ rượu Bàu Đá. Rượu sau khi nấu được cho vào các lọ gốm tinh tế để tăng tính thẩm mỹ.
Đặc biệt, kỹ thuật đun lửa quyết định rất nhiều đến chất lượng của rượu Bàu Đá. Đun nhỏ lửa liên tục sao cho nồi hèm cơm rượu sôi lăn tăn nhè nhẹ làm hơi rượu tỏa đều, không bị khê là một việc không hề đơn giản.
Nhưng với những người có kinh nghiệm lâu năm ở làng nghề Cù Lâm, chỉ cần nghe tiếng nhỏ giọt của rượu thì có thể phỏng đoán được lửa có vừa hay chưa.
4. Lời kết
Tất cả những yếu tố kể trên tạo nên hương vị khó quên của rượu Bàu Đá làng nghề Cù Lâm truyền thống.
Để cảm nhận rõ hơn, bạn hãy thử một lần đến đây để hiểu thêm về tinh hoa rượu Bàu Đá. Chắc chắn bạn sẽ phải nhớ mãi không quên hương vị rượu làm say đắm lòng người này đó!
Đừng quên theo dõi những bài viết tiếp theo của gotrangtri.vn để tìm hiểu về văn hóa, thủ công mỹ nghệ truyền thống của dân tộc và cả những kinh nghiệm thiết kế nội thất đẹp nhé!
Thu Hà – Tổng hợp internet