(Gotrangtri.vn) Sài Gòn có rất nhiều ngôi nhà cổ có kiến trúc độc đáo và vẹn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Và một trong số đó chính là ngôi nhà cổ từng là nơi ở của giám mục Bá Đa Lộc trước kia, nằm trong khuôn viên Tòa Tổng Giám mục.
Đây là ngôi nhà cổ nhất Sài Gòn đến thời điểm hiện tại với tuổi đời là hơn hai thế kỷ.
Trong bài viết hôm nay, cùng Portfolio khám phá ngôi nhà cổ độc đáo ở Sài Gòn nhé!
1. Khám phá ngôi nhà cổ nhất có lịch sử hơn 200 năm ở Sài Gòn
1.1. Ngôi nhà cổ nhất Sài Gòn trải qua nhiều biến cố lịch sử
Ngôi nhà có lịch sử lâu đời này nằm trong khuôn viên tòa Tổng Giám Mục (đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 3, TP HCM).
Ngôi nhà nằm khuất trong nhiều khu cao tầng bên cạnh. Được biết, căn nhà cổ này do chúa Nguyễn Ánh xây dựng để dành riêng cho Giám mục Bá Ða Lộc (người xưa gọi là Cha Cả) ở để dạy học cho Hoàng tử Nguyễn Phúc Cảnh ngay sau khi cả hai từ Pháp về năm 1789.
Về phần Bá Đa Lộc, ông có quốc tịch Pháp, sinh năm 1741, tên là Pierre Pigneaux. Sau khi được sắc phong linh mục năm 1765, ông qua Việt Nam truyền giáo và phò tá Nguyễn Ánh đánh nhà Tây Sơn.
Ngôi nhà cổ nhất này do chúa Nguyễn Ánh xây dựng để dành riêng cho Giám mục Bá Ða Lộc – Ảnh internet
Ngôi nhà cổ nhất Sài Gòn này ban đầu được xây dựng bên bờ kênh Thị Nghè, trong khuôn viên của Thảo Cầm Viên ngày nay. Sau khi Giám mục Bá Đa Lộc từ trần (1799), ngôi nhà được làm nơi trọ cho linh mục khác, có thời điểm tận dụng làm kho chứa quân cụ.
Ngôi nhà cổ nhất Sài Gòn này ban đầu được xây dựng bên bờ kênh Thị Nghè, trong khuôn viên của Thảo Cầm Viên ngày nay – Ảnh internet
Vào năm 1864 người Pháp cho xây dựng Thảo Cầm Viên, ngôi nhà cổ nhất này lại được dời về đường Alexandre de Rhodes. Đến năm 1900 sau khi Toà Tổng Giám mục được xây, thì ngôi nhà lại được dời đến địa điểm này cho đến ngày nay.
Ngôi nhà cổ nhất được di dời trong thời Pháp thuộc – Ảnh internet
1.2. Ngôi nhà cổ nhất Sài Gòn được đặt tên bởi Trương Vĩnh Ký
Năm 1897 ngôi nhà cổ nhất này được được sử dụng làm nhà nguyện. Nguyên do là khi đề cập đến ngôi nhà gỗ lợp ngói đỏ, ông Trương Vĩnh Ký – người Việt được vinh danh là một trong 18 nhà thông thái thế giới – gọi là Dinh Tân Xá đã ưng ý đề xuất ngay làm nhà nguyện.
Năm 1897 ngôi nhà cổ nhất này được được sử dụng làm nhà nguyện – Ảnh internet
Dinh Tân Xá được xem là căn nhà cổ nhất Sài Gòn cho đến thời điểm hiện tại với tuổi đời hơn 200 năm.
Ngôi nhà được làm hoàn toàn bằng vật liệu gỗ, gỗ ở đây đều là gỗ quý, khung nhà được liên kết chặt chẽ với nhau hoàn toàn bằng kỹ thuật ghép mộng của những nghệ nhân thời xưa.
Ngôi nhà cổ hoàn toàn không dùng bất cứ cây đinh nào nhưng nhà nguyện vẫn đứng vững qua hàng trăm năm và lành lặn cho tới bây giờ.
Mặt bằng ngôi nhà có dạng hình chữ “Nhất”, ngôi nhà quay về hướng Nam theo quan điểm dựng nhà truyền thống của người Việt.
Ngôi nhà cổ nhất được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống của Việt Nam với ba gian hai chái với tổng diện tích là 136 m2.
Chính diện gian giữa của ngôi nhà cổ đặt án thờ cầu nguyện, hầu hết chi tiết bên trong đều được giữ nguyên bản để không làm mất vẻ đẹp sơ khai của ngôi nhà. Nhiều vật dụng trong nhà như bàn ghế gỗ, tủ, bình phong… vẫn được giữ nguyên vẹn và còn giá trị sử dụng rất tốt.
Phần trên mái của ngôi nhà cổ nhất được lợp ngói âm dương với những họa tiết hoa văn viền tinh xảo và vô cùng ti mỉ- Ảnh internet
Khung cửa và cánh cửa đều được làm bằng gỗ quý, đều chạm trổ tinh xảo các hoa lá rồng phượng như tạo thêm sức sống cho mặt tiền của căn nhà. Phần trên mái được lợp ngói âm dương với những họa tiết hoa văn viền tinh xảo và vô cùng ti mỉ.
Ở đằng trước, mái ngói tráng men xanh, có phù điêu hình hai con rồng chầu Thánh giá rất hiếm thấy.
Ý nghĩa của bức phù trên được các nhà nghiên cứu cho rằng đó là sự kết hợp giữa hình tượng của tôn giáo phương Tây buổi đầu hội nhập với tín ngưỡng phương Đông.
Ở đằng trước, mái ngói tráng men xanh, có phù điêu hình hai con rồng chầu Thánh giá rất hiếm thấy – Ảnh internet
Ngôi nhà cổ nhất Sài Gòn tuy vẫn còn nguyên vẹn giá trị nhưng trải qua quá nhiều lần di rời, phần nền đất làm cho cột trụ ngôi nhà bị hư hỏng. Những lần tu sửa sau, cột trụ ngôi nhà được đặt trên những tảng đá, nền nhà thì được nâng cao hơn.
Bên trên, những chùm đèn có một số cái được thay mới vì đèn cũ đã hư hỏng, không thể sử dụng được nữa.
Phần mái ngói cũng thay mới một phần trong lần trùng tu gần nhất năm 2014. Dù vậy, căn nhà cổ nhất Sài Gòn vẫn giữ được nguyên vẹn mỹ thuật kiến trúc.
Ngày nay, ngôi nhà là nơi hành lễ của các tín đồ vào những ngày lễ nguyện. Vào chủ nhật hay các buổi sáng trong ngày, ngôi nhà mở cửa để hành lễ.
2. Những công trình kiến trúc cổ khác tại Sài Gòn
Ngòai ngôi nhà cổ nhất độc đáo kể trên, Sài Gòn còn có những cái cổ khiến người ta phải ngỡ ngàng
2.1. Ngôi trường xưa nhất
Trường Lê Quý Đôn là ngôi cổ xưa nhất ở Sài Gòn được xây dựng vào năm 1874 và hoàn thành 3 năm sau đó, ngôi trường do người Pháp quản lý.
Trường Lê Quý Đôn là ngôi cổ xưa nhất ở Sài Gòn- Ảnh internet
Năm 1954, trường mang tên Jean Jacques Rousseau. Năm 1967, trường được trả cho người Việt quản lý và được gọi với cái tên là Trung tâm giáo dục Lê Quý Đôn.
Từ năm 1975 đến nay đổi tên là trường Trung học phổ thông Lê Quý Đôn. Hơn một thế kỷ qua trường vẫn giữ được kiến trúc ban đầu.
2.2. Nhà máy điện xưa nhất
Nhà máy điện Chợ Quán là nhà máy điện cổ xưa nhất được xây vào năm 1896, máy phát điện chạy bằng hơi nước có 5 lò hơi với 150m2, cung cấp dòng điện 3 pha, công suất chưa tới 120MW [Megawatt]
Nhà máy điện cổ xưa với kiến trúc độc đáo tọa lạc tại số 8 Bến Hàm Tử, quận 5.
2.3. Nhà hát xưa nhất
Nhà hát thành phố do kiến trúc sư người Pháp khởi công và hoàn tất vào ngày 17/1/1900.
Các phù điêu bên trong được một họa sĩ tên tuổi ở Pháp vẽ giống như mẫu của các nhà hát ở Pháp cuối thế kỷ XIX. Nhà hát này là nơi trình diễn ca nhạc kịch cho Pháp kiều xem.
Đến tháng 5/1975 trở thành Nhà hát thành phố với 750 chỗ ngồi. Kỷ niệm 300 năm Sài Gòn, toàn bộ phần kiến trúc bên ngoài Nhà hát đã được tu sửa lại như lúc nguyên thủy.
Trên đây, độc giả đã được chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo của ngôi nhà cổ nhất Sài Gòn và những công trình cổ xưa khác.
Nếu có dịp, hãy đến Sài Gòn và chiêm người những địa điểm và chúng tôi đã nhắc tới nhé!
Và cũng đừng quên theo dõi những bài viết tiếp theo trên gotrangtri.vn để cập nhật những công trình xây dựng độc đáo khác và ngắm những mẫu thiết kế nội thất mới nhất đấy!
Tổng hợp – Thái Sương