(Gotrangtri.vn) Là người Việt Nam, có lẽ ai cũng biết đến hình ảnh những con tò he nhiều màu sắc với đủ hình dạng. Thật vậy, tò he từ một đồ chơi dân gian thuần chất thôn quê đã đi vào đời sống tinh thần của biết bao thế hệ người dân.
Hôm nay, hãy cùng nội thất Gỗ Trang Trí tìm hiểu giá trị tinh hoa nghệ thuật nặn tò he thông qua làng tò he Hà Dương – Nam Định nhé!
1. Vài nét về làng tò he Hà Dương
Làng tò he Hà Dương là một làng nghề truyền thống tại thôn Hà Dương, xã Hoàng Nam, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định.
Những năm 1960, nghề nặn tò he đã là nghề chính nuôi sống nhiều gia đình trong thôn, từ đứa trẻ bi bô tập nói đến các cụ đầu bạc ai ai cũng biết nặn tò he. Từ đó, hình thành nên truyền thống một làng nghề sản xuất thực thụ.
Sản phẩm tò he của nghệ nhân làng tò he Hà Dương rất đa dạng
Thời đó, làng tò he Hà Dương phát triển cực thịnh bởi thứ đồ chơi dân gian làm nhanh, bắt mắt trẻ con, lại có giá thành rẻ, rất phù hợp với trẻ con vùng nông thôn Bắc Bộ.Tò he có hàng trăm hình thù khác nhau từ các loại hoa, các nhân vật hoạt hình, cho đến các con vật như gà, ngựa…
Ở làng tò he Hà Dương, người biết trước dạy người làm sau, người làm giỏi dạy những chi tiết khó hơn cho người mới biết làm, cứ thế nghề nặn tò he được “cha truyền con nối” tồn tại và phát triển cho đến ngày nay.
2. Tinh hoa nghệ thuật nặn tò he của các nghệ nhân làng tò he Hà Dương
Nghề làm tò he không chỉ đơn thuần cầm bột lên rồi nặn. Trước khi làm người nghệ nhân phải hình dung màu sắc, mảng khối nào sẽ hợp với tính cách nhân vật mình thể hiện, sao cho toát lên thần thái của nhân vật một cách sinh động nhất.
Nhìn các nghệ nhân làng tò he Hà Dương với đôi tay thoăn thoắt nhào nặn bột nhưng những công đoạn để có một sản phẩm tò he theo cách truyền thống ở đây phải trải qua rất nhiều khâu, từ chọn nguyên liệu đến cách “gây” thành bột.
Gạo để làm bột phải là loại gạo tẻ pha với một ít gạo nếp mùa, được ngâm với nước mưa trong 3-4 tiếng, sau đó đãi sạch, nghiền kỹ, cho vào chõ xôi đun cách thủy, nhỏ lửa. Sau đó, bột được nắm lại thành từng vắt và nhuộm màu.
Màu nhuộm được chế biến từ các loại cây hoa lá tự nhiên, ví dụ: màu xanh lấy từ lá riềng hoặc lá trầu không, màu vàng làm từ hoa hòe hoặc củ nghệ, màu đỏ từ quả gấc, màu đen thì dùng cây nhọ nồi, các màu sắc trung gian khác đều được phối từ bốn màu cơ bản này.
Bột sau khi đã được nghệ nhân làng tò he Hà Dương nhuộm màu tự nhiên
Đặc biệt, bí quyết riêng của làng Hà Dương để tò he bóng là sau khi nặn xong phải cho vào chõ xôi đun từ 10-15 phút rồi lấy ra để khi khô tò he sẽ không bị biến dạng mà bóng đẹp lạ thường.
Những sản phẩm tò he không chỉ được làm từ những nguyên liệu đơn giản, an toàn với người chơi, gần gũi trong cuộc sống mà qua mỗi con tò he còn gắn với một câu chuyện, sự tích, còn mang tính truyền thụ, giáo dục các em, hướng đến những giá trị chân – thiện – mỹ của cuộc sống.
Dù ngày nay, khi khoa học ngày càng phát triển, đồ chơi điện hiện đại ngày càng phong phú thì nghệ thuật nặn tò he và làng tò he Hà Dương vẫn mãi là giá trị văn hóa cao đẹp của dân tộc cần được gìn giữ và phát huy hơn nữa.
Trên đây là một số thông tin về giá trị nghệ thuật của làng tò he Hà Dương – Nam Định, nếu yêu thích hình ảnh những người nghệ nhân làm tò he, bạn có thể ghé thăm làng nghề vào những dịp lễ hội, khi khu vực dành riêng cho nghệ nhân tò he thu hút sự chú ý nhất.
Đừng quên theo dõi những bài viết tiếp theo của gotrangtri.vn để cập nhật những bài viết hay về văn hóa, thủ công mỹ nghệ, thiết kế nội thất nhà và các sản phẩm nội thất từ giường ngủ, tủ quần áo, tủ thờ, bàn trang điểm, giá kệ cho đến nội thất văn phòng, cửa tiệm nhé!