(Gotrangtri.vn) Nói đến làng là nhớ đến những điều bình dị, thân quen, nhớ đến những nét đẹp truyền thống chứa đựng thuần phong mỹ tục của người Việt muôn đời. Để nối tiếp tuyến bài “Khám phá nét đẹp độc đáo của làng việt cổ ở đồng bằng Bắc Bộ (P1)”.
Chuyên trang Portfolio mời Quý độc giả đón đọc tiếp hành trình khám phá những ngôi làng cổ ở Bắc Bộ để thấy được đó chính là những kho báu lịch sử, văn hóa cần phải được bảo tồn và trân trọng.
1. Làng việt cổ ở đồng bằng Bắc Bộ: Làng Ước Lễ
Làng Ước Lễ thuộc xã Tân Ước, huyện Thanh Oai, cách trung tâm Hà Nội 30km về phía Tây Nam.
Vốn nổi tiếng là làng nghề truyền thống với hương vị chả, giò ngon trứ danh khắp các vùng, nhưng làng Ước Lễ cũng được biết đến là một trong những ngôi làng cổ Việt ở đồng bằng Bắc Bộ vẫn lưu giữ vẻ đẹp bình yên, dân dã với những công trình kiến trúc nghệ thuật in đậm dấu ấn thời gian.
Từ cổng làng, mái đình, mái chùa, đến những khu chợ, ngôi nhà, hay chiếc cầu cong vắt qua sông nhỏ vẫn tồn tại hiên ngang như một minh chứng rõ ràng nhất về lịch sử huy hoàng của vùng đất lịch sử này.
Đến Ước Lễ, ấn tượng đầu tiên đó chính là cổng làng mang đậm dấu ấn Việt được thiết kế lối vòm truyền thống, cong vút như lân, phía trên lợp những viên gạch đỏ đã phủ lớp rêu xanh, chứa đựng cả tinh hoa hồn Việt được xây dựng từ thời Mạc, là một trong những cổng làng đẹp nhất còn lại đến ngày nay.
Trên gác cổng làng có treo bức đại tự: “Mỹ Tục Khả Phong”, tức là Phong tục đẹp được ban tặng.
Tương truyền vào năm 1880, tức năm Tự Đức thứ 33, vua Tự Đức kinh lý phương Bắc đã ban tặng danh hiệu cao quý này cho 6 làng của Hà Tây (cũ), trong đó có làng Ước Lễ.
Một trong những nét độc đáo của làng Ước Lễ đó chính là kiến trúc đình làng – một dấu ấn của kiến trúc thời Hậu Lê.
Khác với nhiều đình làng ở vùng Bắc Bộ, kèo của mái hiên đình Ước Lễ đều được chạm khắc rất tỉ mỉ, tinh tế, hết sức sinh động với những hình mặt trời cùng mai – lan – cúc – trúc và tứ linh long – ly – quy – phượng.
Đặc biệt, trên nóc đình, ngoài đôi rồng chầu mặt trời, còn có đôi cá chép uốn cong được ghép bằng các mảnh đồ gốm sứ xanh lam.
Theo các nhà nghiên cứu, hình ảnh đôi cá chép để trên nóc đình có liên quan đến sự tích “cá vượt vũ môn”, nêu cao tinh thần hiếu học cho dân làng Ước Lễ.
2. Làng việt cổ ở đồng bằng Bắc Bộ: Làng Thổ Hà
Thổ Hà là tên gọi một làng nghề thuộc xã Vân Hà huyện Việt Yên tỉnh Bắc Giang.
Khác với các làng ở đồng bằng Bắc Bộ, cư dân Thổ Hà sống chủ yếu bằng nghề thủ công và buôn bán nhỏ như làm gốm (thời kì trước năm 1960), sau chuyển sang làm mì gạo và bánh đa nem, thay vì trồng lúa nước, làm nông nghiệp như cư dân làng Việt xưa nay.
Nằm bên con sông Cầu, Thổ Hà là một trong những ngôi làng cổ Việt ở đồng bằng Bắc Bộ vẫn còn giữ được trong mình những nét văn hóa cổ của vùng Kinh Bắc với phong cảnh hữu tình, phong tục tập quán, nếp sinh hoạt, quần thể kiến trúc, văn hóa, tâm linh….
Nói về kiến trúc, làng Thổ Hà được các nhà nghiên cứu đánh giá là một quần thể kiến trúc cổ thuần Việt với ba di tích lịch sử văn hóa được nhà nước công nhận là Đình, Chùa, Văn Chỉ, trong đó có gần hai chục tấm bia đá có khắc chữ nho ở cả hai mặt; Cổng làng; bốn ngôi Điếm, nhà cổ xây dựng cách đây trên 100 năm; khu giếng cổ đều được làm bằng gạch nung và sành đắp nổi không tráng men.
Ấn tượng nhất có lẽ là cổng làng Thổ Hà – một trong những chiếc cổng đẹp nhất ở vùng hạ và trung lưu sông Cầu với lối kiến trúc uy nghi bề thế, xung quanh còn rất nhiều cây đa cổ thụ hàng trăm năm tuổi.
4. Làng việt cổ ở đồng bằng Bắc Bộ: Làng Cựu
Làng Cựu nằm trên địa phận xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội.
Làng Cựu còn có tên là làng Tây, bởi người ta cho rằng kiến trúc những ngôi nhà ở làng này quá khác biệt so với các làng thuần Việt; các công trình như đình làng, chùa chiền, ngõ xóm thì vẫn là phong cách Việt nhưng đa số nhà trong làng đều có thiết kế cầu kỳ theo kiến trúc phương Tây. Tuy nhiên, khi đi sâu vào tìm hiểu, khảo sát, các nhà nghiên cứu lại cho rằng: Làng Cựu thực chất là một ngôi làng việt cổ thuần chất Á Đông.
Cũng như làng Ước Lễ ở Thanh Oai, Hà Nội hay bất kì một ngôi làng Việt cổ ở đồng bằng Bắc Bộ, làng Cựu gây ấn tượng ban đầu cho thập khách bốn phương với cổng làng bề thế.
Đây là một trong những công trình kiến trúc cổ cao nhất ở làng Cựu với bờ đao cong vút, mái được lợp bằng ngói đỏ, hai đôi nghê đắp nổi thể hiện sự bề thế của một ngôi làng trù phú.
Cổng làng được các nghệ nhân xưa xây dựng tựa như một cuốn sách khổng lồ đang mở, mà theo các nhà nghiên cứu, đó chính là lối kiến trúc quyền thư.
Đặc biệt, mỗi ngôi nhà tại đây lại có riêng một cánh cổng xây theo kiểu rêu phòng khép kín, được đắp những bức phù điêu hình dơi, tôm, hay mặt chữ, sau đó lại là những bức đại tự và câu đối, mỗi một câu đối, liên đối là một câu chuyện thú vị của chủ nhà.
Trên đây là “top” những ngôi làng Việt cổ ở đồng bằng Bắc Bộ vẫn còn lưu giữ nguyên vẹn hồn cốt làng quê Việt Nam từ hàng trăm năm nay.
Hãy thử một lần ghé thăm những ngôi làng cổ này để tận hưởng không gian thanh bình, khám phá những công trình kiến trúc độc đáo nơi đây và đừng quên theo dõi Go Home Design để khám phá những nét đẹp văn hóa và mỹ nghệ truyền thống của dân tộc nhé!