Hiện nay, đồ mỹ nghệ làm từ dừa được nghệ nhân sáng tạo ra rất nhiều mẫu mã đa dạng và phong phú với kiểu dáng vô cùng độc đáo và lạ mắt như: đồ nữ trang, đồng hồ để bàn, xe máy, ô tô, ấm chén….Mỗi món đồ mỹ nghệ làm từ dừa đều là tâm huyết và nỗi niềm của người nghệ nhân gửi gắm vào trong từng sản phẩm và tạo nên nét độc đáo duyên dáng của xứ dừa Bến Tre.
Đồ mỹ nghệ làm từ dừa hớp hồn du khách bởi vẻ đẹp độc đáo và lạ mắt – Ảnh: Internet
1. 2 yếu tố quan trọng sản xuất đồ mỹ nghệ làm từ dừa độc đáo
Dừa Bến Tre không chỉ nổi tiếng với hương vị ngọt ngào, thơm mát mà đặc biệt đây chính là nguồn nguyên liệu dồi dào mà người dân đã tận dụng để chế tác ra những dòng sản phẩm thủ công hay đồ mỹ nghệ bằng dừa độc đáo để thực khách sử dụng và chiêm ngưỡng. Cái hay của cây dừa đó chính là tất cả các bộ phận của nó như: thân dừa, cọng dừa, lá dừa, quả dừa….đều tận dụng để sáng tạo ra những sản phẩm với những mục đích sử dụng khác nhau. Có những dòng sản phẩm đồ mỹ nghệ làm từ dừa đã xuất khẩu ra nước ngoài và được bạn bè quốc tế đánh giá rất cao về tính thẩm mỹ mà nghệ nhân chế tác.
1.1. Khâu chọn dừa
Để cho ra những món đồ mỹ nghệ làm từ dừa tinh hoa, lạ mắt thì không thể không kể đến sự tài ba và óc sáng tạo của nghệ nhân Bến Tre. Với bàn tay khéo léo, kết hợp con mắt thẩm mỹ và óc sáng tạo của người nghệ nhân, những dòng sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ dừa đã chinh phục và thu hút từ phía khách hàng. Song bên cạnh đó, để tạo lên những dòng sản phẩm dừa đẹp thì việc chọn gỗ dừa để làm hàng thủ công mỹ nghệ cũng rất quan trọng. Đối với những cây dừa phải có độ tuổi 50 năm trở nên mới đủ tiêu chuẩn để sử dụng trong việc sản xuất đồ mỹ nghệ bằng dừa. Bởi như thế gỗ dừa mới cứng chắc và giúp cho nghệ nhân dễ dàng tạo hình. Hơn nữa, xớ gỗ dừa cũng rất độc đáo mà nhiều dòng gỗ không thể có được.
1.2. Khâu gia công
Túi xách được làm từ dừa – Ảnh: Internet
Khi đã lựa chọn được cây dừa có độ tuổi 50 năm trở lên thì lúc này người thợ sẽ tiến hành công đoạn gia công. Ở công đoạn này, người thợ sẽ phải tạo hình dáng sản phẩm rồi phải tiếp tục xử lý gỗ cho hết ẩm mốc, mối mọt. Việc sử dụng công nghệ kết hợp vệ sinh sẽ cho ra những món đồ mỹ nghệ làm từ dừa đẹp có độ bền cao cho người tiêu dùng. Mặt khác, những phế phẩm thu được từ cây dừa sẽ được người dân tận dụng để sản xuất ra những món đồ trang trí, đồ lưu niệm lạ mắt và tạo nét riêng biệt của xứ dừa Bến Tre trong lòng du khách.
2. Sản phẩm đồ mỹ nghệ làm từ dừa thu hút du khách
2.1. Cọng dừa
Nếu như trước đây, cọng dừa chỉ là nhiên liệu được người dân Bến Tre sử dụng để đốt bếp. Thì ngày nay, với sự sáng tạo tài ba của nghệ nhân xứ dừa, cọng dừa đã trở thành 1 nguồn vật liệu quý để chế tạo ra đồ mỹ nghệ làm từ dừa như những giỏ hoa đẹp làm quà tặng trong những dịp lễ tết hoặc sử dụng để trang trí trong gia đình, nhà hàng khách sạn….
2.2. Chà dừa
Lồng đèn – Ảnh: Internet
Nếu như cọng dừa dùng để làm giỏ đựng quà thì chà dừa lại được dùng để kết thành những giỏ hoa xinh tươi, hay những chiếc lồng đèn trang trí bắt mắt. Chà dừa chính là nơi những trái dừa được gắn kết liền với thân mẹ. Sau khi làm tròn vai trò kết nối để nuôi sống những trái dừa thì chà dừa sẽ được đem đi phơi khô rồi sau đó chúng sẽ được sơn màu, đánh dầu bóng để tạo lên những món đồ mỹ nghệ làm từ dừa độc đáo.
2.3. Trái dừa
Trái dừa không chỉ có công dụng làm thức uống mát lành mà nó còn có công dụng trong việc sản xuất ra những món đồ mỹ nghệ làm từ dừa đẹp. Đối với những trái dừa có hình dáng đẹp thì nghệ nhân sẽ làm thành 12 con giáp. Còn đối với những trái dừa xấu thì nghệ nhân sẽ tận dụng làm giỏ lan, tổ chim…Thậm chí, trái dừa điếc cũng trở thành biểu tượng của những trái bóng bầu dục hay là những hình thù ngộ nghĩnh của 3 chú khỉ dang tay “che mắt, che tai, che miệng” thể hiện triết lý phương Đông “việc xấu không nhìn, lời xấu không nghe, nói có hại cho người không nói”.
2.4. Xơ dừa
Riêng về phần xơ dừa thì chúng sẽ được tách ra từ vỏ của trái dừa sau khi đã được làm sạch rồi se sợi sẽ kết thành được những tấm thảm có nhiều hình thù con thú, con cá…Những tấm thảm xơ dừa không chỉ được yêu thích trong nước mà nó còn được xuất khẩu ra nước ngoài.
Bóp ví dừa – Ảnh: Internet
Riêng về phần gáo dừa ngoài được sử dụng để làm than hoạt tính, nhiên liệu thì gáo dừa còn được người nghệ nhân sáng tạo thành những túi xách xinh xắn cho chị em phụ nữ sử dụng. Việc xử lý, đánh bóng cũng như cắt nhỏ để kết hợp với gỗ dừa sẽ tạo thành những chiếc xe, chiếc thuyền đáng yêu hay những món quà kỷ niệm khác.
2.5. Gỗ dừa
Hiện nay các dòng đồ mỹ nghệ làm từ dừa như từ gỗ dừa, hay gáo dừa đã được nghệ nhân chế tác thành hơn 100 mặt hàng thủ công mỹ nghệ độc đáo riêng biệt như: Bình trà, tách uống trà, ly uống trà, nhạo rượu, chén, to, đũa, dĩa, nĩa, muỗng, giá xúc cơm, sạn dùng cho chảo không dính, dụng cụ mát xa, đồi mồi, búp bê, hồ lô, tôm, cua, gà, cá, ếch, lồng đèn, giỏ xách, gạt tàn, hộp thuốc lá, hộp đựng danh thiếp….Hầu hết các dòng sản phẩm đều có những mẫu mã khác nhau để phù hợp với sở thích của mọi khách hàng.
Bộ ấm chén bằng dừa – Ảnh: Internet
Với những dòng sản phẩm mỹ nghệ làm từ dừa mọi người đều có thể mua về trang trí và sử dụng nhà bếp, bàn ăn cho đến phòng ngủ, phòng khách sang trọng. Với những món đồ chơi của em bé, cho đến trâm cài tóc, lược chải tóc cho phụ nữ, hay cây gậy của người già…đều được làm rất sang trọng, mẫu mã đẹp. Thế nên, đồ mỹ nghệ làm từ dừa đã xuất hiện nhiều quốc gia trên thế giới như: Đài Loan, Pháp, Mỹ, Nhật, Đài Loan…thông qua hình thức xuất khẩu và du lịch.
3. Chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo của đồ mỹ nghệ làm từ dừa
Hiện nay tại Bến Tre chưa có tên riêng của làng nghề thủ công mỹ nghệ dừa mà chỉ có tên làng nghề tiểu thủ công nghiệp ở xã Phước Long, làng nghề đan giỏ cọng dừa ở xã Hưng Phong…Tuy nhiên những làng nghề này đều sản xuất ra những mặt hàng thủ công mỹ nghệ cao cấp. Tại Bến Tre, cũng có nhiều hộ gia đình cũng đã tự mình sản xuất để bán hoạc làm vệ tinh cho những cơ sở sản xuất kinh doanh, hay những công ty xuất khẩu hàng thủ công.
Riêng tại khu du lịch Cồn Phụng, Châu Thành, Bến Tre thì dòng đồ mỹ nghệ làm từ dừa cũng được làm nhiều để phục vụ cho khách tham quan du lịch. Thế nên, khi tham quan Cồn Phụng, sau khi tìm hiểu về Đạo Dừa, thì du khách vẫn có thể tản bộ dọc trên tuyến đường nối dài từ đầu cồn đến cuối cồn. Trên đường đi, ắt hẳn quý vị sẽ được trải nghiệm với những gian hàng lớn nhỏ bài trí 2 bên đường với những dòng sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ dừa độc đáo. Bên trong những ngôi nhà đấy chính là nơi mà người dân dùng để sản xuất những mặt hàng thủ công mỹ nghệ bán cho khách du lịch.
Chậu hoa được làm từ sơ dừa – Ảnh: Internet
Dĩa hoa sen làm bằng dừa – Ảnh: Internet
Bát làm bằng dừa – Ảnh: Internet
Bình ấm trà giữ nhiệt làm bằng dừa – Ảnh: Internet
Túi, ví, bóp làm bằng dừa – Ảnh: Internet
Hộp đựng tăm bằng dừa – Ảnh: Internet
Thảm bằng xơ dừa – Ảnh: Internet
Lồng đèn làm bằng dừa – Ảnh: Internet
4. Kết luận
Việc khai thác những giá trị sản phẩm đồ mỹ nghệ làm từ dừa của làng nghề truyền thống khi được đưa vào để phục vụ cuộc sống cũng như phát triển du lịch ở Bến Tre cần được quan tâm, quảng bá sâu rộng hơn nữa. Đây là bước tiến quan trọng giúp cho sản phẩm dừa sẽ đến gần với khách hàng hơn và tạo điều kiện để những mặt hàng thủ công từ dừa có cơ hội vươn xa ra thế giới.
Tổng hợp: Nguyễn Chiên