(Gotrangtri.vn) Làng nghề tò he ở Xuân La là một trong những làng nghề truyền thống duy nhất ở Việt Nam còn tồn tại cho đến tận ngày nay.
Tò he là thứ đồ chơi vô cùng quen thuộc với những hình hài đáng yêu, ngộ nghĩnh của trẻ thơ mà ai cũng đều yêu thích. Hôm nay, hãy cùng chuyên trang Portfolio khám phá làng nghề tò he truyền thống tại Xuân Lai bạn nhé!
Khám phá với làng nghề tò he truyền thống ở Xuân La, Hà Nội – Ảnh: Internet
Bạn sẽ ngạc nhiên trước sự sáng tạo của nghệ nhân làng nghề Xuân La qua đôi tay khéo léo với con mắt thẩm mỹ.
Những chú tò he đáng yêu, ngộ nghĩnh đã được ra đời từ nguyên liệu bột gạo rất đời thường. Tuy nhiên, trước sự thay đổi của xã hội hiện đại, dòng đồ chơi dân gian, truyền thống này lại đang dần bị mai một khi đồ chơi điện tử phát triển chóng mặt trong thời buổi công nghệ 4.0.
1. Lịch sử làng nghề tò he Xuân La
Có thể nói, Xuân La được coi là cái nôi truyền thống với nghề làm to he nổi tiếng nhất tại Việt Nam. Sản phẩm tò he nổi tiếng đến nỗi dường như cả làng đều trông vào việc làm và bán tò he để mưu sinh.
Nghệ nhân làng nghề tò he Xuân La say sưa nặn hình với mẫu mã đa dạng, nhiều sắc màu – Ảnh: Internet
Theo câu chuyện của những người già làng kể lại, trước đây tò he chính là 1 thứ đồ chơi vô cùng yêu thích của trẻ nhỏ dù là thành thị hay nông thôn. Chỉ với những cục bột màu các loại kết hợp với đôi tay khéo léo của những người nghệ nhân.
Chỉ trong giây lát những chú tò he với nhiều hình dáng khác nhau đã ra đời như: gà, lợn, chim chóc….Hoặc những nhân vật gắn liền với tuổi thơ của những em nhỏ như Trư Bát Giới, Tôn Ngộ Không…lần lượt xuất hiện.
Những đứa trẻ dường như đã bị cuốn hút và thích thú với những chú tò he đáng yêu – Ảnh: Internet
Những món đồ chơi ấy tuy nhỏ bé nhưng nó đã trở thành một phần đẹp trong ký ức của bao nhiêu thế hệ trẻ thơ thời 8x và đời đầu 9x. Và đây cũng chính là một mảnh ghép trong văn hóa truyền thống của dân Việt chúng ta.
Đã nói đến tò he thì những nghệ nhân lâu năm tại làng nghề tò he truyền thống ở Xuân La cho rằng tên tò he chỉ xuất hiện khoảng vài chục năm trở lại đây.
Còn thời các cụ, nghề tò he lại hay được gọi là “nghề nặn con giống”. Vì những hình nặn khi đó chỉ là những chú gà, chú lợn…rất đời thường. Nhưng phổ biến nhất vẫn là hình nặn những chú chim.
Tên gọi “tò he” cũng có thể do trước đây 1 số người hay nặn bột với hình chiếc kèn tò he để thu hút sự chú ý của khách hàng. Lâu dần, tiếng tò he từ những chiếc kèn đã trở nên rất đỗi quen thuộc và gắn liền với người nặn con giống nên được gọi chệch thành tò he.
2. Làng nghề tò he Xuân La: Bí quyết tạo những món đồ chơi dễ thương
Theo những người nghệ nhân làng nghề tò he truyền thống cho biết, nguyên liệu chính để làm tò he đó chính là gạo tẻ pha trộn với gạo nếp.
Nhưng việc trộn gạo phải đúng tỉ lệ để bột gạo đạt được độ dẻo, dễ nặn nhưng lại không dính tay thì phụ thuộc vào kinh nghiệm, bí quyết riêng của mỗi người.
Gạo sau khi được trộn thì sẽ được đem xay nhuyễn thật mịn, trộn đều với 1 ít nước rồi phơi khô. Rồi sau đó, bột sẽ được pha với nước màu rồi đem đồ chín thành bột nặn.
Nói đến nước màu thì nghệ nhân làng nghề truyền thống tò he tại Xuân La vẫn luôn muốn dùng những màu sắc tự nhiên.
Những loại màu đó được pha chế từ những loại lá cây hay rau củ ăn được. Ví dụ màu đỏ có thể được lấy từ quả gấc, màu vàng được lấy từ củ nghệ, còn lá tràm hay lá riềng sẽ cho ra màu xanh.
3. Trải nghiệm làm tò he với nghệ nhân
Đến thăm làng nghề tò he Xuân La, nhất định bạn phải trải nghiệm nghề làm tò he nơi đấy nhé.
Chắc hẳn vô cùng thú vị và cũng là để bạn hiểu được sự khó khăn, tỉ mỉ, đam mê của người dân làng nghề truyền thống tại Xuân La đấy!
Nghề nặn tò he thì không một ai biết rõ chính xác có từ khi nào. Nhưng theo những nghệ nhân gạo cội trong làng cho biết làng nghề tò he truyền thống cũng chỉ ước chừng khoảng trên dưới 300 năm.
Đặc biệt, các nghệ nhân đều chắc chắn và khẳng định cho biết: “Làng nghề tò he Xuân La là làng nghề độc nhất ở Việt Nam, ngoài ra không có làng nào làm nghề này cả”.
Và để có thể nặn hình những con chim có hồn, những chú lợn dễ thương, hay những chú gà đáng yêu…với sự ngộ nghĩnh, bắt mắt thu hút ánh mắt người nhìn.
Ngoài việc khéo léo, tỉ mỉ, thì quan trọng bạn phải có trí tưởng tượng, có niềm đam mê để thổi hồn và nhập cuộc để đưa ra sản phẩm đẹp mê hồn thu hút sự chú ý của nhiều người, đặc biệt là trẻ nhỏ.
Để nặn được những chú tò he bắt mắt thì bạn phải dùng nguyên liệu chính là bột. Ngày nay, bột nặn tò he thường nhuốm phẩm màu thay vì màu tự nhiên.
Đôi tay người nghệ nhân khi nặn hình là nắm những nhúm bột, rồi về sau lại kéo vô cùng tinh nhanh, điêu luyện.
Chỉ sau vài giây phút là họ đưa ra thành phẩm là những chú lợn ôm bó hoa hồng. Sau tiếp nữa là những chú gà trống đang khoe sắc với những màu sắc sặc sỡ, nổi bật không khác gì những bức tranh đồng quê tại làng quê Việt Nam.
Đối với những người chưa biết gì về tò he thì phải mất ít nhất 3 tháng học việc mới cho ra được sản phẩm đầu tiên.
Nhưng với những người có năng khiếu và óc tưởng tượng khá tốt thì khá là nhanh chóng chỉ cần 1 tuần là có thể tạo ra những sản phẩm đáng yêu mang đi bán. Mỗi con tò he hiện tại được bán với giá từ 15.000 VND – 20.000 VND.
Và nếu có dịp lên phố đi bộ Hồ Gươm vào dịp cuối tuần, chắc chắn bạn sẽ thấy một gian hàng tò he được bày bán với nhiều màu sắc hình hài khác nhau.
Nếu như trước kia, sản phẩm nặn tò he chỉ là những chú chim, chú cò, hình lợn, gà…thì nay giới trẻ lại chạy theo nhiều hình tượng phong phú hơn.
Thế nên, nghệ nhân làng nghề cũng luôn phải cập nhật thêm những xu hướng mới để đáp ứng được thị trường.
Xong bên cạnh đó, những người nghệ nhân tại làng nghề tò he truyền thống Xuân La còn dần trở thành những người biểu diễn nghệ thuật và làm công tác giảng dạy thay vì phải lóc cóc trên chiếc xe đạp cũ đi bán.
Đây cũng chính là sự phát triển đáng mừng của 1 làng nghề truyền thống đầy tính địa phương.
Và nếu tò mò với nghề làm tò he đầy thú vị này thì tại sao bạn không đến làng nghề tò he Xuân La để thử xem nhỉ? Chắc hẳn, có nhiều điều thú vị, với những trải nghiệm tuyệt vời đấy nhé!
Hãy tiếp tục theo dõi chuyên trang gotrangtri.vn để cập nhật thêm nhiều chủ đề hấp dẫn khác trong cuộc sống và cả kinh nghiệm thiết kế nội thất nhà đẹp nữa nhé!
Nguyễn Chiên – Tổng hợp internet